1. Định nghĩa
Viêm bạch mạch cấp tính (VBMCT) là NT cấp tính của các mạch, bạch huyết thường thấy ở chi, nhất là chi dưới.
2. Nguyên nhân
Vi khuẩn (thường là loại làm mủ như liên cầu, tụ cầu, cá biệt có thể thấy vi khuẩn kỵ khí) xâm nhập vào hệ thống bạch mạch qua một vết thương ở ngón tay hay ngón chân, vết thương ở da có khi rất nhỏ chỉ là một vết xây xát, hay chỗ đạp gai.
3. Sinh lý bệnh
Khởi đầu: Qua vết thương vi khuẩn lọt vào bạch mạch nông ở dưới da (viêm bạch mạch lưới), kế tiếp lan đến các ống góp bạch huyết ở sâu hơn, chạy song song với mạch máu (viêm bạch mạch sâu hay bạch mạch thân) để rồi xâm nhập vào các hạch bạch huyết (viêm hạch bạch huyết).
4. Triệu chứng lâm sàng
– Bệnh nhân đến khám vì đau nhức ở một ngón tay hay ngón chân, nơi bị vết thương (vết đứt ở ngón tay hay vết xóc cây ở đầu ngón chân). Đau kiểu nóng bỏng, đau dọc theo chi.
– Bệnh nhân sốt 38,5°C – 39°C, mệt mỏi, nhức đầu, ớn lạnh.
– Khám thấy:
- Chỗ vết thương phần mềm sưng nề.
- Ở phía trên có một vùng đỏ, nóng với những lằn chỉ đỏ kết thành mạng lưới, sờ ấn lên trên lâu da hơi tái đi và gây đau thốn (viêm bạch lưới).
- Ở phần chi phía trên có thể thấy lằn đỏ sẫm, thẳng, song song với nhau (có khi có một số ngành nối với nhau) sờ cho cảm giác giống như những sợi dây cộm, cứng, ấn rất đau (viêm thân bạch mạch).
– Hạch trực thuộc ở phía trên, ở vùng khoeo hay vùng háng (nếu là chi dưới) và ở vùng nách (nếu là chi trên) sưng to.
– Nếu được điều trị sớm, viêm bạch cấp có thể đỡ đau vài ngày.
Ngược lại, bệnh diễn tiến nặng hơn: Viêm hạch bạch huyết cấp tính chuyển thành viêm hạch mủ. Viêm bạch mạch thân có thể gây viêm tấy lan tỏa hay viêm mủ các hạch bạch huyết sâu. Cá biệt ở những bệnh nhân có bệnh đái tháo đường hay nghiện rượu, viêm bạch mạch hoại thư (do vi khuẩn kỵ khí) diễn biến rất nặng nề: sốt cao, nói nhảm, mạch nhanh, dấu hiệu nhiễm độc nặng, nổi lên những phồng nước chứa dung dịch màu đỏ sẫm, thối, dọc theo đường đi của các bạch mạch, phá vỡ để lộ ra những mô hoại tử dưới da. Tiên lượng rất xấu.