Nhiều quý vị hỏi tôi về triệu chứng và cách chữa trị bệnh viêm da tiết bã (Seborrheic Dermatitis). Bài viết này chỉ ra cách chẩn đoán và chữa trị hiệu quả. Bài này trích từ sách “Chăm sóc da” của tôi viết.
1. Viêm da tiết bã là gì?
– Đây là bệnh hay gặp ở phòng khám da liễu hay phòng khám BS gia đình. Đây là căn bệnh mạn tính (lâu dài) với vùng da bị nổi đỏ viêm sưng, có các mảng hồng ban tróc vảy li ti, có thể kèm theo lớp da sừng, màu trắng ở vùng da có nhiều dầu (tiết bã) như trán, mũi má, chân mày, râu, trước và sau tai, trước ngực hay trên da đầu kèm theo triệu chứng ngứa ngáy khó chịu. Bệnh này có thể xảy ra ở trẻ e, tạo thành các mảng da màu nâu đỏ, dày, đôi khi gọi là bệnh ‘cứt trâu’
– Bệnh xảy do do quá trình tái tạo da bị rút ngắn, vùng thượng bì (lớp da) ngoài cùng của da, tái tạo nhanh hơn bình thường, dẫn đến các lớp vảy bong tróc ra. Có nhiều lý do có thể dẫn đến quá trình này. Nguyên nhân chính là nấm như Malassezia hay vi khuẩn P. Acne làm viêm nhiễm dẫn đến các lớp da thượng bì bị kích thích kèm theo bệnh nhân bị yếu hệ miễn dịch, dẫn đến khả năng phục hồi chậm khiếm nấm và vi khuẩn có điều kiện phát triển.
– Bệnh này không lây nhiễm nhưng có thể ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe và tâm lý bệnh nhân. Bệnh này thường tái phát nên bệnh nhân cần biết các triệu chứng tái phát và rủi ro gây tái phát bệnh.
2. Triệu chứng
– Viêm da tiết bã có triệu chứng xảy ra từ từ, bắt đầu bằng vùng da có nhiều dầu (thường ở vùng da trên đầu hay trán) bị viêm nổi đỏ, bệnh nhân lúc đầu không thấy ngứa nhưng trường hợp nặng có thể bị ngứa nhiều, nhất là trong thời tiết nóng và lớp da nhiều dầu hay nhiều mồ hôi hơn.
– Da bị viêm sau đó có thể xảy ra ở nhiều nơi trên người, các lớp vảy sần màu xám trắng theo thời gian không chữa có thể dày hơn do bị bệnh nhân gãy ngứa, lâu dài dẫn đến viêm nhiễm và thẹo. Ở vùng ngực hay lưng, viêm da tiết bã có thể có hình dáng như đồng xu, vòng tròn, hay nhìn đường viên, đôi khi dễ bị lầm với các bệnh nấm da khác. Ở vùng sau tai và kẽ tai chạy theo chân tóc hay vìa râu, nơi có tuyến dầu nhiều, bệnh nhân có thể có các vảy da dính màu trắng. Các vùng nếp gấp khác trên cơ thể như nách, bẹn, kẽ mông, nếp dưới vú, vẫn có thể bị viêm sưng. Đôi khi các viêm này có thể kèm theo viêm nấm cơ địa.
– Ở vùng tóc, các bong vảy có thể nho li ti tạo thành gàu trên da đầu. Nhìn kỹ vùng da bên dưới sẽ thấy sưng đỏ hay viêm sưng lỗ chân lông.
3. Chẩn đoán:
– Điểm quan trọng nhất khi chẩn đoán viêm da tiết bã là tìm ra các bệnh lý khác có thể kèm theo vì viêm da tiết bã có thể là dấu hiệu liên quan đến hệ miễn dịch. Các bệnh như vảy nến, Parkinson, nhiễm HIV, hay Lupus ban đỏ đều có thể kéo theo đến viêm da tiết bã do ảnh hưởng đến tế bào T cell, dẫn đến hệ miễn dịch yếu kém. Vì vậy, khi bệnh nhân trẻ đột nhiên bị các triệu chứng viêm da tiết bã (mà trước kia chưa có) thì BS nên nghĩ đến các xét nghiệm khác để tìm ra ra các bệnh lý bên trong.
– Chẩn đoán viêm da tiết bã khá dễ dàng qua các triệu chứng lâm sàng hay bệnh sử. Một lưu ý khác là đôi khi bệnh viêm da tiết bã bị nhầm với bệnh nấm hay viêm da cơ địa, dẫn đến chữa trị lâu mà không khỏi.
4. Ai dễ bị viêm da tiết bã?
– Các bệnh nhân có bệnh lý hệ miễn dịch hay tâm thần có thể tăng rủi ro về viêm da tiết bã. Các bệnh nhân có da bị nhờn, tiết ra nhiều dầu cũng dễ bị bệnh hơn. Với bệnh nhân bị mụn, bệnh nhân nam, hay bệnh nhân nữ hay có nhiều hormone nam khiến da tiết bã nhiều hơn sẽ dễ bị bệnh hơn.
– Các bệnh lý mạn tính khác như béo phì, uống nhiều rượu, thiếu tập thể dục cũng có thể dẫn đến viêm tiết bã. Stress, thiếu ngủ, hay uống chất kích thích thường xuyên cũng tăng rủi ro tái phát bệnh.
5. Chữa trị
– Cách chữa trị viêm da tùy vào lý do bệnh, vị trí da bị viêm, và mức độ nặng nhẹ. Chữa bị tận gốc bệnh lý nền (như lupus/vảy nến/parkinson) sẽ giúp cải thiện tình trạng da. Chữa trị viêm da tiết bã thường kết hợp các loại kem như kem làm bong vảy như Acid salicylic, urea, hay acid lactic, kèm theo kem kháng nấm như Ketoconazole hay Ciclopirox để chữa nấm Malassezia. Kem steroid loại nhẹ có thể dùng kèm với kem kháng nấm và kem làm bong vảy để giảm ngứa. Đôi khi kem ức chế Calcineurin như Tacrolimus có thể dùng thay thế kem Steroid nếu bệnh nhân có những tác dụng phụ với Steroid.
– Với trẻ em và người lớn có viêm da tiết bã trên đầu, BS sẽ cho toa dầu gội đặc trị kháng nấm Ketoconazole. Cách dùng đơn giản nhất là dùng dùng gội trực tiếp lên vùng da bị viêm, chà cho đều và làm tróc dần các vảy sừng. BS cũng có thể cho dầu gội có Steroid để giảm viêm ngứa.
– Với trường hợp nặng, BS sẽ dùng thuốc ức chế hệ miễn dịch hay thuốc kháng nấm, kết hợp với trụ sinh hay liệu pháp ánh sáng để chữa.
– Bệnh thường dễ quay lại nên chữa kết hợp vối trị liệu tâm lý vì stress thường làm bệnh tái phát. Tập thể dục thường xuyên sẽ làm làn da khỏe mạnh, tăng cường máu huyết lưu thông đến vùng da bị viêm. Tắm rửa sạch sẽ sau mỗi lần tập thể dục để làm sạch lỗ chân lông, giảm rủi ro bị viêm tái phát.
6. Tóm lại
– Viêm da tiết bã là bệnh rất hay gặp với triệu chứng viêm bong vảy đỏ ở vùng da có nhiều dầu, xảy ra ở người lớn lẫn trẻ em.
– Chẩn đoán bệnh dễ dàng qua triệu chứng lâm sàng, nhưng có thể bỏ sót các bệnh hệ thống khác có thể kèm theo viêm da tiết bã như vảy nến, lupus ban đỏ, HIV, hay Parkinson.
– Chữa trị kết hợp các loại kem giảm bong vảy, kem kháng nấm, và kem kháng viêm.
Bs Wynn Tran, Los Angeles, Hoa Kỳ
Xem thêm: Có nên niềng răng không? | Y Học Tổng Hợp (yhoctonghop.com)
BÀI GIẢNG BỆNH DA LIỄU- ĐẠI HỌC Y DƯỢC TPHCM – (yhoctonghop.com)
