1.TỔNG QUAN

Nhiễm toan ceton do tiểu đường là một biến chứng nghiêm trọng ,xảy ra khi cơ thể bạn sản xuất ra lượng axit trong máu cao gọi là ceton

Tình trạng này phát triển khi cơ thể bạn không thể sản xuất đủ insulin. 

Insulin đóng một vai trò quan trọng trong việc chuyển hóa đường (Glucose) đi vào tế bào cơ thể (Glucose là nguồn năng lượng quan trọng cho cơ bắp và các mô khác). Khi thiếu Insulin, cơ thể sẽ phân hủy chất béo làm nhiên liệu gây tích tụ axit trong máu gọi là ceton, cuối cùng dẫn đến nhiễm toan ceton do đái tháo đường nếu không được phát hiện và điều trị.

Bệnh nhân đái tháo đường type 1 thường bị nhiễm toan ceton khi:

• Bệnh nhân mới ở giai đoạn chẩn đoán, chưa chữa trị: Insulin trong cơ thể bị cạn kiệt, hoặc khi điều trị ngưng Insulin đột ngột;
• Bệnh nhân bị stress khi phẫu thuật, chấn thương, nhiễm trùng, sinh nở, cường giáp, ung thư, các bệnh nội tiết, dùng thuốc cản trở sự tiết Insulin…

Bệnh nhân đái tháo đường type 2 cũng dễ nhiễm toan ceton nếu bị stress nặng.

Nếu bạn bị tiểu đường hoặc bạn có nguy cơ mắc bệnh tiểu đường, hãy tìm hiểu các dấu hiệu cảnh báo của nhiễm toan ceton do tiểu đường – và biết khi nào cần đi cấp cứu.

2.TRIỆU CHỨNG

Khi nhiễm toan ceton, người bệnh sẽ có các triệu chứng:

• Mất nước: cơ thể suy yếu, mệt mỏi, chán ăn, khát nước, khô da và niêm mạc, chuột rút, mạch nhanh, tụt huyết áp;
• Tăng đường huyết: Mệt, đi tiểu nhiều, nhìn mờ, khát nước;
• Rối loạn ý thức: lơ mơ, váng vất, hôn mê;
• Triệu chứng toan chuyển hóa: buồn nôn, nôn, ói mửa, đau bụng, thở hít vào nhanh sâu (kiểu Kussmaul), hơi thở có mùi táo thối.

Về xét nghiệm sinh hóa, nhiễm toan ceton có đặc điểm:

• Chỉ số glucose huyết tăng cao: >250 mg/dL(13,9 mmol/L);
• Chỉ số pH máu <7.3;
• Dự trữ kiềm giảm <15 mEq/l;
• Ceton máu dương tính (Acid Beta Hydroxybutyric >5 mEq/L);
• Ceton niệu dương tính mạnh.

3.NGUYÊN NHÂN

Nếu không có đủ insulin, cơ thể không thể sử dụng đường đúng cách để tạo năng lượng. Điều này thúc đẩy việc giải phóng các hormone phân hủy chất béo làm nguyên liệu, tạo ra axit được gọi là xeton. Xeton dư thừa tích tụ trong máu và cuối cùng “tràn” vào nước tiểu.

Nhiễm toan ceton do tiểu đường thường gây ra bởi:

• Nhiễm trùng hoặc các bệnh khác có thể khiến cơ thể bạn sản xuất một số hormone ra cao hơn so với chỉ số bình thường, chẳng hạn như adrenaline hoặc cortisol. Và, những hormone này chống lại tác dụng của insulin – đôi khi gây ra một đợt nhiễm toan ceton do tiểu đường.Viêm phổi và nhiễm trùng đường tiết niệu là trường hợp phổ biến.
• Việc không tuân thủ điều trị bệnh hoặc liệu pháp insulin không đủ có thể khiến cơ thể thiếu Insulin, gây ra nhiễm toan ceton do tiểu đường.

Các tác nhân khác có thể gây ra nhiễm toan ceton do tiểu đường bao gồm:

• Chấn thương hoặc stress
• Cơn đau tim
• Lạm dụng rượu hoặc ma túy, đặc biệt là cocaine
• Một số loại thuốc, chẳng hạn như corticosteroid và một số thuốc lợi tiểu

4.CÁC YẾU TỐ NGUY CƠ

Nguy cơ nhiễm toan ceton do tiểu đường nếu bạn:

• Bị bệnh tiểu đường type1
• Thường xuyên bỏ lỡ liều insulin ( không tuân thủ nguyên tắc điều trị)

Ít gặp, nhiễm toan ceton do tiểu đường nếu bạn bị tiểu đường type 2. Trong một số trường hợp, nhiễm toan ceton do tiểu đường có thể là dấu hiệu đầu tiên cho thấy một người bị tiểu đường.

5.BIẾN CHỨNG

Các biến chứng điều trị bao gồm:

• Hạ đường huyết. Insulin đi vào các tế bào khiến lượng đường trong máu của bạn giảm xuống. Nếu lượng đường trong máu giảm xuống quá nhanh, có thể gây hạ đường huyết.
• Hạ kali máu. Mức kali thấp có thể làm giảm hoạt động của tim, cơ và dây thần kinh.
• Phù não. Việc điều chỉnh lượng đường trong máu quá nhanh có thể gây phù não. Biến chứng phổ biến ở trẻ em, đặc biệt là những người mới mắc bệnh tiểu đường.

Nếu không được điều trị, rủi ro xảy ra nhiều hơn. Nhiễm toan xeton do tiểu đường có thể dẫn đến mất ý thức(hôn mê) và cuối cùng gây tử vong.

6.CHẨN ĐOÁN

Xét nghiệm máu

• Nồng độ glucose
• Đo mức xeton.
• Đo lượng axit trong máu. 

Các xét nghiệm khác

• Xét nghiệm điện giải
• Phân tích nước tiểu
• X-quang ngực
• Điện tâm đồ