Cập nhật bằng chứng về probiotic đầu năm 2018

Ngày nay, sản phẩm probiotic được bán ngày càng phổ biến về số lượng và chủng loại tại hệ thống siêu thị hay cửa hàng thực phẩm chức năng. Tại đây, các kệ hàng trưng bày các sản phẩm sữa chua được kỳ vọng mang lại sự cân bằng cho cơ thể; hay các loại đồ uống lên men (như trà kombucha) – dù hương vị không dễ uống. Probiotic được xem như những chất bổ sung và thuốc không kê đơn nhằm bổ sung lợi khuẩn cho hệ vi sinh trong cơ thể.

Nhưng liệu có hay không cơ sở khoa học chứng minh việc sử dụng lợi khuẩn như là một liệu trình điều trị can thiệp? Tổng quan dữ liệu mới nhất về việc sử dụng lợi khuẩn trong nhiều tình huống lâm sàng sẽ được đề cập dưới đây (từ những rối loạn tiêu hóa thường gặp đến các vấn đề khác sâu hơn).

I. Tổng quan về probiotic

1. Nhu cầu sử dụng probiotic

Tại sao chúng ta lại thiếu hụt hệ vi sinh vật? Ngày nay, việc tiếp xúc với những loại vi khuẩn thích hợp trở nên khó khăn hơn trước vì nhiều yếu tố như: việc gia tăng sử dụng kháng sinh, số ca sinh mổ, giảm nuôi con bằng sữa mẹ, vệ sinh tốt hơn, thực phẩm có ít vi khuẩn sống và ít nuôi động vật trong nhà hơn.³

Thành phần và số lượng vi khuẩn khác nhau tùy thuộc vào vùng mà chúng được tìm thấy trên cơ thể người. Thậm chí các vi khuẩn có thể khác nhau ở mỗi người; có khoảng 1.000 loài và 2.000.000 gen vi khuẩn trên mỗi người. Mặc dù hệ vi khuẩn ở người trở nên ổn định ở khoảng 3 tuổi, nhưng chúng vẫn có thể thay đổi theo độ tuổi hoặc để đáp ứng sự gián đoạn trong chế độ ăn kiêng, môi trường, việc sử dụng thuốc hoặc tình trạng bệnh lý. Hiện nay chúng ta vẫn chưa biết được mối quan hệ qua lại chính xác giữa tình trạng bệnh lý và sự thay đổi hệ vi sinh vật. Những gì chúng ta biết là vi sinh vật ở người khỏe mạnh có khác biệt với những người có tình trạng bệnh lý như hen suyễn, ung thư đại tràng, đái tháo đường, HIV, viêm ruột hoại tử (NEC).¹⁷

2. Khái niệm probiotic, prebiotic

Theo Hiệp hội khoa học quốc tế về probiotic và prebiotic (ISAPP)¹:

Probiotic là những vi sinh vật sống, khi đưa vào cơ thể với số lượng thích hợp sẽ mang lại lợi ích sức khỏe cho chủ thể.
Các chủng lợi khuẩn ở người được nghiên cứu phổ biến nhất là Lactobacillus, Bifidobacterium và Saccharomyces. Hiệu quả của việc sử dụng probiotic trong lộ trình điều trị can thiệp sẽ phụ thuộc vào liều lượng, thời gian sử dụng và nhiều yếu tố khác.²
Cách thức tác động của probiotic đối với sức khỏe khá phức tạp, thường phân hóa theo loài. Một số cơ chế được đề xuất như khả năng ngăn chặn sự bám dính của các vi khuẩn gây bệnh, tăng cường đáp ứng miễn dịch ở ruột và hồi phục tính thấm của ruột.²
Prebiotic là một chất nền được sử dụng chọn lọc bởi chính vi sinh vật của vật chủ mang lại lợi ích cho chủ thể.
Khác với probiotic là những vi sinh vật được thêm vào cơ thể, prebiotic hỗ trợ những vi sinh vật có sẵn trong cơ thể hoặc một probiotic đang sử dụng.
Prebiotic là các thành phần có trong bữa ăn, thường là chất xơ, có thể tìm thấy ở một số thực vật như hành, tỏi, chuối, rễ rau diếp xoăn, cúc vu (atisô Jerusalem), được chỉ định bổ sung ở hàm lượng thấp vừa đủ.
Bên cạnh việc giúp hệ tiêu hóa khỏe mạnh, prebiotic có tiềm năng mang lại nhiều lợi ích trong điều hòa miễn dịch và chuyển hóa, cải thiện chức năng não bộ, tăng năng lượng và giàm lipid máu.

3. Câu hỏi thường gặp về probiotic

Sử dụng probiotic có thực sự an toàn? Thông qua đánh giá rất nhiều thử nghiệm lâm sàng đối chứng ngẫu nhiên: chưa thấy việc gia tăng nguy cơ có ý nghĩa thống kê các tác động không mong muốn ở các nhóm có nguy cơ thấp, trung bình và cao. Mặc dù các nghiên cứu cũng gợi ý những người tham gia không đảm bảo sức khỏe có thể gặp nhiều tác động không mong muốn hơn.¹⁸

II. Cập nhật bằng chứng mới về probiotic trên đường tiêu hóa

Probiotic đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì cân bằng miễn dịch ở đường tiêu hóa và sự đa dạng vi sinh vật.² Nền công nghiệp thực phẩm và sức khỏe đã và đang nắm bắt mối liên hệ này để tạo ra vô số sản phẩm có chứa lợi khuẩn. Mặc dù có nhiều kết quả khác nhau xoay quanh lợi khuẩn, nhưng niềm tin của người tiêu dùng về hiệu quả của lợi khuẩn không hoàn toàn sai.

1. Táo bón và tiêu chảy

Ngày nay ngày càng nhiều người phải tốn kinh phí nhằm điều trị rối loạn tiêu hóa. Không ngạc nhiên khi rất nhiều loại probiotic được nghiên cứu để giải quyết các tình trạng này. Nhiều dữ liệu đã công bố đặc biệt ủng hộ vai trò của probiotic trong cải thiện tình trạng táo bón.²

Sản phẩm sữa chua chứa Bifidobacterium cho thấy có hiệu quả như thông tin quảng cáo, kết quả đến từ so sánh ngẫu nhiên với giả dược cho thấy sữa chua giúp cải thiện tần suất đi tiêu và giảm các triệu chứng xấu (như đau).⁴

Theo phân tích năm 2017 của Wilkins và Sequoia về việc dùng probiotic điều trị các rối loạn tiêu hóa cho thấy những dữ liệu chất lượng cao nhất xoay quanh việc sử dụng probiotic cho các dạng tiêu chảy khác nhau.²

Các nhà nghiên cứu đánh giá mức độ A cho việc điều trị tiêu chảy do kháng sinh (AAD) bằng probiotic. Trong số các nghiên cứu được trích dẫn, các phân tích tổng hợp ghi nhận rằng trẻ em dùng probiotic có nguy cơ AAD giảm 11% so nhóm không dùng,⁷ 2 loại lợi khuẩn Lactobacillus rhamnosus và Saccharomyces boulardii được xem có hiệu quả nhất và sự kết hợp hai loại lợi khuẩn này có khả năng giảm đáng kể nguy cơ AAD ở trẻ em cũng như người lớn.⁸
Mức độ B được đề xuất cho khả năng làm giảm tỷ lệ tiêu chảy do vi khuẩn Clostridium difficile, trích dẫn từ hai phân tích tổng hợp riêng biệt phát hiện nguy cơ nhiễm bệnh giảm hơn 60%. Tuy nhiên, các phân tích sâu hơn không chứng minh được khả năng giảm nhiễm khuẩn difficile.^9,10
Mục tiêu dùng probiotic để chống lại vi khuẩn difficile vẫn đang được tiếp tục nghiên cứu. Các kết quả thí nghiệm phòng lab gần đây cho thấy việc cung cấp glycerol cho Lactobacillus reuteti giúp sản sinh hợp chất kháng khuẩn diệt chọn lọc bệnh nhiễm khuẩn này.¹¹

2. Viêm loét đại tràng và hội chứng ruột kích thích

Wilkin và Sequoia²đánh giá cao các bằng chứng hỗ trợ việc sử dụng probiotic trong điều trị viêm loét đại tràng và hội chứng ruột kích thích (IBS), tương ứng với mức độ A và B.

Đối với viêm loét đại tràng, theo dữ liệu đánh giá từ Cochrane của 23 thử nghiệm ngẫu nhiên, đối chứng giả dược, probiotic làm giảm có ý nghĩa tỷ lệ thuyên giảm 12%.¹²

Probiotic được khuyến cáo nên dùng trong giai đoạn đầu của đợt bùng phát bệnh nhằm điều trị các triệu chứng.²
Bằng chứng gần đây đề xuất rằng VSL#3 (phối hợp 8 chủng vi khuẩn sinh acid lactic) có thể có hiệu quả đặc biệt đối với chỉ định này.¹³

Đối với IBS, các phân tích tổng hợp ghi nhận probiotic cải thiện có ý nghĩa sự đáp ứng tổng thể của triệu chứng, chất lượng cuộc sống và tỷ lệ điều trị thành công, mặc dù các bằng chứng đưa ra từ nghiên cứu còn tương đối yếu.^14-16

3. Viêm ruột hoại tử và viêm tụy cấp

Viêm ruột hoại tử NEC (tình trạng tổn thương đường ruột ở trẻ sinh non bú sữa công thức) là một phạm vi mà probiotic cho thấy có thể mang lại lợi ích rõ ràng.

Hai phân tích tổng hợp riêng biệt ghi nhận sự giảm có ý nghĩa nguy cơ NEC và tử vong do NEC.^22,23
Những kết quả này thuyết phục Wilkin và Sequoia²đánh giá mức cao nhất cho các bằng chứng ủng hộ probiotic và khuyến nghị sử dụng liệu pháp ngay khi có nguy cơ.

Can thiệp probiotic để chống lại viêm tụy cấp tính chưa cho thấy hiệu quả: với tác động không đáng kể trên tỷ lệ nhiễm khuẩn, tỷ lệ mổ hoặc tử vong.²⁰

4. Tăng mỡ máu và giảm cân

Tại cuộc họp hàng năm của Hội Xơ vữa Động mạch châu Âu gần đây, một nghiên cứu tiên phong trong quy mô nhỏ (32 bệnh nhân) đã chỉ ra lợi khuẩn Bifidobacterium longum BB536 có thể có lợi ích đối với tình trạng tăng cholesterol máu trung bình: giúp giảm nồng độ cholesterol toàn phần và LDL.⁵

Tuy nhiên, dữ liệu từ nhóm nghiên cứu khác về vấn đề probiotic giúp hỗ trợ giảm cân cho kết quả gần như không thuyết phục. Mặc dù bằng chứng sơ bộ đề xuất rằng một vài lợi ích trung bình có thể đạt được, dữ liệu từ các phân tích còn thiếu sót và cần được xác nhận trong các nghiên cứu chất lượng cao hơn. Một vài tác động nhỏ được ghi nhận chủ yếu đến từ sữa lên men hoặc sữa chua.⁶

5. Bệnh về gan

Theo phân tích tổng hợp năm 2016 của các thử nghiệm ngẫu nhiên có đối chứng,²¹ bệnh não gan (HE) là chỉ định khác mà probiotic có thể có hiệu quả trên lâm sàng.

Dựa trên đánh giá kết quả của 14 nghiên cứu trên 1152 bệnh nhân: việc dùng probiotic có liên quan đến sự cải thiện có ý nghĩa trong kiểm soát HE tiềm ẩn, làm giảm tiến triển của HE cũng như tỷ lệ nhập viện. Không ghi nhận được tác động đáng chú ý trên tỷ lệ tử vong chung.

Đến nay, mối liên hệ tích cực giữa probiotic và các tình trạng/bệnh lý về gan khác như bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu, viêm gan nhiễm mỡ không do rượu vẫn chưa rõ ràng.²

III. Khái niệm psychobiotic và lợi ích mới của probiotic

Điều ngạc nhiên cho người tiêu dùng chế phẩm probiotic hàng ngày là hiện đã có bằng chứng cho thấy lợi ích của probiotic không chỉ tập trung ở các rối loạn đường tiêu hóa.

Hiện nay, sử dụng probiotic nhằm cải thiện sức khỏe tâm thần là một hướng tiếp cận rất khả thi – dựa trên mối liên hệ sâu sắc giữa ruột và não bộ. Bằng chứng cho thấy hệ vi sinh vật đường ruột có tác động trực tiếp lên não về mặt hormon, cũng như gián tiếp thông qua hệ miễn dịch và các cơ chế trực tiếp (ví dụ: các chất dẫn truyền thần kinh trong ruột phối hợp với não thông qua dây thần kinh X). Con đường này đã dẫn đến psychobiotic – một thuật ngữ miêu tả phương pháp điều trị có thể can thiệp vào sức khỏe tinh thần một cách có lợi cho bệnh nhân bằng cách thay đổi vi khuẩn đường ruột.²⁴

1. Trầm cảm

Trầm cảm là một trong những chỉ định tiềm năng đầy hứa hẹn của psychobiotic.

Đầu năm 2017, các kết quả thử nghiệm trên chuột được công bố cho thấy rằng lợi khuẩn Lactobacillus trong sữa chua men sống có khả năng bình thường hóa các chất chuyển hóa đã biết để cải thiện tình trạng trầm cảm, đồng thời phục hồi hành vi của động vật.²⁵
Các kết quả tương tự cũng quan sát được trong thử nghiệm trên con người trong năm này. Một thử nghiệm ngẫu nhiên, có đối chứng giả dược cho biết lợi khuẩn Bifidobacterium longum NCC3001 đã làm giảm có ý nghĩa mức điểm trầm cảm ở bệnh nhân mắc IBS.²⁶
Thêm vào đó, theo một báo cáo từ World Congress of Biological Psychiatric trong mùa hè 2017 công bố sự cải thiện có ý nghĩa các triệu chứng chỉ sau 4 tuần sử dụng lợi khuẩn ở bệnh nhân (chưa từng điều trị với thuốc) có tình trạng trầm cảm mức độ nhẹ tới trung bình.

2. Lo âu

Các phương pháp điều trị này có thể có hiệu quả trong việc cải thiện lo âu. Người tham gia thử nghiệm khỏe mạnh, không có các rối loạn về tâm thần được cho sử dụng probiotic. Kết quả cho thấy chứng nghiền ngẫm và các suy nghĩ kích động đã giảm đi ở các đối tượng này.²⁷ Lợi khuẩn cũng làm giảm stress ở các đối tượng chuẩn bị phẫu thuật ung thư thanh quản.²⁸

3. Cải thiện trí nhớ

Các nhà nghiên cứu đang nỗ lực mở rộng chỉ định của psychobiotic trong việc cải thiện chức năng thần kinh thay vì tập trung vào điều trị các tình trạng sẵn có.

Một nhóm nhỏ đối tượng là nam khỏe mạnh cho thấy có sự cải thiện nhỏ về trí nhớ sau khi sử dụng probiotic dòng Bifidobacterium longum trong 4 tuần.²⁹

Con đường phía trước cho psychobiotic có thể không rõ ràng, tuy nhiên: dữ liệu trên động vật gần đây quan sát được các tác động có lợi của probiotic trên não ở nhóm chuột theo chế độ ăn nghèo nàn truyền thống của phương Tây, nhưng không cho thấy tác động tương tự ở nhóm khỏe mạnh đã từng thật sự bị suy giảm chức năng tâm thần.³⁰

IV. Probiotic trong quản lý nhiễm khuẩn

Gần đây, probiotic đang được dùng thường xuyên trong phòng ngừa và điều trị nhiễm khuẩn.

Một phân tích tổng hợp chỉ ra rằng bệnh nhân được cho sử dụng phối hợp prebiotic và probiotic trước hoặc trong cùng ngày cấy ghép gan có tỷ lệ nhiễm khuẩn sau phẫu thuật thấp hơn có ý nghĩa so với việc kiểm soát nhiễm khuẩn (7% so với 35%), mặc dù tỷ lệ tử vong là tương đương.³¹
Probiotic cũng giúp làm giảm có ý nghĩa nguy cơ nhiễm khuẩn và viêm phổi do thở máy ở bệnh nhân điều trị tích cực, mặc dù một lần nữa vẫn không cải thiện tỷ lệ tử vong.³²
Một phân tích gồm 20 thử nghiệm lâm sàng đối chứng ngẫu nhiên nhằm cho thấy probiotic chủng Lactobacillus và Bifidobacterium giúp giảm số ngày mắc nhiễm khuẩn đường hô hấp/người ít hơn, giai đoạn bệnh kéo dài cả ngày ngắn hơn và số ngày nghỉ trông trẻ, nghỉ học, nghỉ làm giảm.³⁹
Hai nghiên cứu gần đây đã tìm mối liên hệ giữa việc sử dụng probiotic và sự giảm nguy cơ nhiễm khuẩn huyết ở trẻ sơ sinh và trẻ sinh non.^33,34 Nếu điều này được chứng minh thành công trong các thử nghiệm tiếp theo thì đây sẽ là lợi ích đặc biệt cho bệnh nhân trong tương lai.
Thêm nữa, các nhà nghiên cứu từ Memorial Sloan Kettering gần đây thông báo đã tìm ra một chủng vi khuẩn đường ruột có thể sử dụng ở dạng probiotic để bảo vệ các đối tượng nhạy cảm với nhiễm khuẩn do Listeria như phụ nữ mang thai và bệnh nhân hóa trị liệu.³⁵

V. Các kết quả khác và tương lai của probiotic

Các bằng chứng không hoàn toàn tích cực trong việc lợi khuẩn có khả năng chống lại các vi khuẩn gây bệnh.

Những dữ liệu gần đây chỉ ra rằng có lẽ không có lợi cho bệnh nhân ≥5 tuổi bị hen suyễn khi dùng probiotic hàng ngày để giảm kê đơn kháng sinh điều trị nhiễm khuẩn đường hô hấp trên vào mùa đông.³⁶ Điều này mâu thuẫn với các kết luận trước đó trong một đánh giá năm 2011 trên Cochrane.³⁷
Tương tự, các nhà nghiên cứu Đan Mạch gần gây báo cáo rằng việc sử dụng liệu pháp probiotic kép trong 6 tháng đã thất bại trong việc giảm nguy cơ nhiễm khuẩn đường tiêu hóa và hô hấp ở trẻ khỏe mạnh.³⁸

Mặc dù đang sẵn có rất nhiều khẳng định tuyệt vời về việc sử dụng probiotic. Điều quan trọng cần biết là phần lớn các dữ liệu tích cực đến từ các nghiên cứu có quy mô khá nhỏ. Sự thiếu rõ ràng về phương thức hoạt động của các dòng lợi khuẩn làm tăng thêm sự hoài nghi về hiệu quả của probiotic. Tuy nhiên, có đủ kết quả tích cực để đảm bảo các nghiên cứu trong tương lai sẽ tiếp cục. Gần đây, các ứng dụng của probiotic được báo cáo gần như mỗi ngày:

Các nhà nghiên cứu từ Đại học Quốc gia Singapore (NUS) đã tạo ra một loại bia chứa probiotic.⁴⁰
Hệ vi sinh vật ly trích từ các vận động viên ưu tú đang được nghiên cứu với hi vọng tìm ra probiotic mới mà có thể giúp phục hồi cơ và biểu hiện chức năng thể chất.⁴¹

VI. Lời khuyên về việc sử dụng probiotic

Các chuyên gia chăm sóc y tế có vai trò quan trọng trong việc tạo kì vọng thực tế cho những bệnh nhân có ý định dùng những chế phẩm này. Probiotic không phải là penicillin mới, cũng không có tác động điều trị tất cả các bệnh.

Cần đảm bảo kê đơn các chủng đã được nghiên cứu, chứng minh hiệu quả.
Tư vấn cho bệnh nhân cách bảo quản và liều dùng chính xác.
Nếu một chế phẩm đã được kê đơn không có tác dụng sau 3-4 tuần điều trị, cần chuyển bệnh nhân sang chủng probiotic khác. Thậm chí một thay đổi nhỏ của hệ vi sinh vật cũng vô cùng quan trọng, đặc biệt do probiotic có chi phí thấp và sự biểu hiện không rõ ràng của các tác động không mong muốn.

Cuối cùng, cho đến khi có thật nhiều bằng chứng hơn nữa, việc nhắc nhở bệnh nhân rằng nhằm cải thiện sức khỏe đường ruột thì lời khuyên tốt nhất vẫn là những lời khuyên truyền thống về việc đảm bảo đầy đủ: giấc ngủ, tập luyện thể dục và chế độ ăn.⁴²

Tài liệu tham khảo

Sanders ME. Probiotics. International Scientific Association for Probiotics and Prebiotics. Truy cập 25/9/2017.
Wilkins T, Sequoia J. Probiotics for gastrointestinal conditions: a summary of the evidence. Am Fam Physician. 2017;96:170-178.
Blaser MJ. Missing Microbes: How the Overuse of Antibiotics is Fueling Our Modern Plagues. 1st ed. Henry Holt and Co.; 2014.
Guerra PV, Lima LN, Souza TC, et al. Pediatric functional constipation treatment with Bifidobacterium-containing yogurt: a crossover, double-blind, controlled trial. World J Gastroenterol 2011;17:3916-3921.
Macchi C, Botta M, Bosisio R, et al. Efficacy and safety of a nutraceutical with probiotic and red yeast rice extract in patients with moderate hypercholesterolemia: a randomized, double-blind, placebo-controlled study. Program and abstracts of the European Atherosclerosis Society Annual Congress; April 25, 2017; Prague, Czech Republic. Abstract 78448.
Barengolts E. Gut microbiota, prebiotics, probiotics, and synbiotics in management of obesity and prediabetes: review of randomized controlled trials. Endocr Pract. 2016;22:1224-1234.
Goldenberg JZ, Lytvyn L, Steurich J, Parkin P, Mahant S, Johnston BC. Probiotics for the prevention of pediatric antibiotic-associated diarrhea. Cochrane Database Syst Rev.2015;22:CD004827.
Hempel S, Newberry SJ, Maher AR, et al. Probiotics for the prevention and treatment of antibiotic-associated diarrhea: a systematic review and meta-analysis. JAMA. 2012;307:1959-1969.
Goldenberg JZ, Ma SS, Saxton JD, et al. Probiotics for the prevention of Clostridium difficile-associated diarrhea in adults and children. Cochrane Database Syst Rev. 2013;5:CD006095.
Johnston BC, Ma SS, Goldenberg JZ, et al. Probiotics for the prevention of Clostridium difficile-associated diarrhea: a systematic review and meta-analysis. Ann Intern Med. 2012;157:878-888.
Spinler JK, Auchtung J, Brown A, et al. Next-generation probiotics targeting Clostridium difficilethrough precursor-directed antimicrobial biosynthesis. Infect Immun. 2017;85.
Shen J, Zuo ZX, Mao AP. Effect of probiotics on inducing remission and maintaining therapy in ulcerative colitis, Crohn’s disease, and pouchitis: meta-analysis of randomized controlled trials. Inflamm Bowel Dis. 2014;20:21-35.
Derwa Y, Gracie DJ, Hamlin PJ, Ford AC. Systematic review with meta-analysis: the efficacy of probiotics in inflammatory bowel disease. Aliment Pharmacol Ther. 2017;46:389-400.
Ford AC, Moayyedi P, Lacy BE, et al; Task Force on the Management of Functional Bowel Disorders. American College of Gastroenterology monograph on the management of irritable bowel syndrome and chronic idiopathic constipation. Am J Gastroenterol. 2014;109 Suppl 1:S2-S26.
Zhang Y, Li L, Guo C, et al. Effects of probiotic type, dose and treatment duration on irritable bowel syndrome diagnosed by Rome III criteria: a meta-analysis. BMC Gastroenterol. 2016;16:62.
Korterink JJ, Ockeloen L, Benninga MA, Tabbers MM, Hilbink M, Deckers-Kocken JM. Probiotics for childhood functional gastrointestinal disorders: a systematic review and meta-analysis. Acta Paediatr. 2014;103:365-372.
Human Microbiome Project Consortium. Structure, function and diversity of the healthy human microbiome. Nature. 2012;486(7402):207-14.
Hempel S, Newberry S, Ruelaz A, et al. Safety of Probiotics to Reduce Risk and Prevent or Treat Disease. Evidence Report/Technology Assessment No. 200. Rockville, MD: Southern California Evidence-based Practice Center; 2011.
Probiotic: Where is the evidence. PharmacyTimes. Truy cập 1/1/2018.
Gou S, Yang Z, Liu T, Wu H, Wang C. Use of probiotics in the treatment of severe acute pancreatitis: a systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Crit Care.2014;18:R57.
Saab S, Suraweera D, Au J, Saab EG, Alper TS, Tong MJ. Probiotics are helpful in hepatic encephalopathy: a meta-analysis of randomized trials. Liver Int. 2016;36:986-993.
AlFaleh K, Anabrees J. Probiotics for prevention of necrotizing enterocolitis in preterm infants. Cochrane Database Syst Rev. 2014;CD005496.
Olsen R, Greisen G, Schrøder M, Brok J. Prophylactic probiotics for preterm infants: a systematic review and meta-analysis of observational studies. Neonatology. 2016;109:105-112.
Sarkar A, Lehto SM, Harty S, Dinan TG, Cryan JF, Burnet PW. Psychobiotics and the manipulation of bacteria-gut-brain signals. Trends Neurosci. 2016;39:763-781.
Marin IA, Goertz JE, Ren T, et al. Microbiota alteration is associated with the development of stress-induced despair behavior. Sci Rep. 2017;7:43859.
Pinto-Sanchez MI, Hall GB, Ghajar K, et al. Probiotic Bifidobacterium longum NCC3001 reduces depression scores and alters brain activity: a pilot study in patients with irritable bowel syndrome. Gastroenterology. 2017;153:448-459.
Steenbergen L, Sellaro R, van Hemert S, Bosch JA, Colzato LS. A randomized controlled trial to test the effect of multispecies probiotics on cognitive reactivity to sad mood. Brain Behav Immun.2015;48:258-264.
Yang H, Zhao X, Tang S, et al. Probiotics reduce psychological stress in patients before laryngeal cancer surgery. Asia Pac J Clin Oncol. 2016;12:e92-e96.
Allen AP, Hutch W, Borre Y, et al. Towards psychobiotics for stress & cognition: Bifidobacterium longum blocks stress-induced behavioural and physiology changes and modulates brain activity and neurocognitive performance in healthy human subjects. Program and abstracts of the Society for Neuroscience 2015 Annual Meeting; October 17-21, 2015; Chicago, Illinois. Abstract 162.04.
Beilharz JE, Kaakoush NO, Maniam J, Morris MJ. Cafeteria diet and probiotic therapy: cross talk among memory, neuroplasticity, serotonin receptors and gut microbiota in the rat. Mol Psychiatry.2017 Mar 14. [Epub ahead of print]
Sawas T, Al Halabi S, Hernaez R, Carey WD, Cho WK. Patients receiving prebiotics and probiotics before liver transplantation develop fewer infections than controls: a systematic review and meta-analysis. Clin Gastroenterol Hepatol. 2015;13:1567-1574.
Manzanares W, Lemieux M, Langlois PL, Wischmeyer PE. Probiotic and synbiotic therapy in critical illness: a systematic review and meta-analysis. Crit Care. 2016;19:262.
Rao SC, Athalye-Jape GK, Deshpande GC, Simmer KN, Patole SK. Probiotic supplementation and late-onset sepsis in preterm infants: a meta-analysis. Pediatrics. 2016;137:e20153684.
Panigrahi P, Parida S, Nanda NC, et al. A randomized synbiotic trial to prevent sepsis among infants in rural India. Nature. 2017;548:407-412.
Becattini S, Littmann ER, Carter RA, et al. Commensal microbes provide first line defense against Listeria monocytogenes infection. J Exp Med. 2017;214:1973-1989.
Smith TD, Watt H, Gunn L, Car J, Boyle RJ. Recommending oral probiotics to reduce winter antibiotic prescriptions in people with asthma: a pragmatic randomized controlled trial. Ann Fam Med. 2016;14:422-430.
Hao Q, Lu Z, Dong BR, Huang CQ, Wu T. Probiotics for preventing acute upper respiratory tract infections. Cochrane Database Syst Rev. 2011;006895.
Laursen RP, Larnkjær A, Ritz C, Hauger H, Michaelsen KF, Mølgaard C. Probiotics and child care absence due to infections: a randomized controlled trial. Pediatrics. 2017;140:e20170735.
King S, Glanville J, Sanders ME, Fitzgerald A, Varley D. Effectiveness of probiotics on the duration of illness in healthy children and adults who develop common acute respiratory infectious conditions: a systematic review and meta- analysis. Br J Nutr. 2014;112(1):41-54.
NUS News. NUS researchers create novel probiotic beer that boosts immunity and improves gut health. Truy cập 1/1/2018.
American Chemical Society. No guts no glory: harvesting the microbiome of athletes. August 20. 2017. Truy cập 1/1/2018.
Probiotics: Health or Hype. Medscape. Truy cập 1/1/2018.

Theo thongtinthuoc.com